ਜਾਵੇਦ ਬੂਟਾ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਲਹੌਰ ਤੋਂ ਸੁਲੇਖ ਚਿੱਤਰ ਇਨਾਮ ਦਾ ਜੇਤੂ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੋਵਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੇ ਪੰਜਾਬੀ ਡਾਇਸਪੁਰਾ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਰਲੇਖ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੰਡ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਦਰਦ ਅਤੇ ਦਹਿਸ਼ਤ ਤੋਂ ਬਚੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉੱਜੜ ਗਈ ਲੜਕੀ ਹੁਣ ਇਕ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਹੈ ਜੋ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਾਠਕ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਉਦੋਂ ਖਿੱਚੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਆਏ ਮਹਿਮਾਨ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਖਾਣ ਦੌਰਾਨ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 1947 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਮੁਸਲਿਮ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲ ਚੌਲ਼ ਖਾਂਦੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਧੀ ਨੂੰ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੁਖਦਾਈ ਪਲ ਦੀ ਯਾਦ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਫਿਰ ਝੰਜੋੜ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ।
ਇਕ ਹੋਰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਹਾਣੀ ‘ਉਸਤਾਦ ਸ਼ਗਿਰਦ’ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਕ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਾਮੁਕ ਅਨੁਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਮਜ਼ੋਰ ਲੜਕੇ ਦਾ ਚਰਿੱਤਰ ਕਿਸੇ ਔਰਤ ਦੀ ਅਵੇਸਲੀ ਤਸਵੀਰ ਦੇਖ ਕੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਦਾ ਸਰੀਰ ਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਨਿਊਰੌਟਿਕ ਜਨੂੰਨ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵੱਲ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ’ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਪਛਾਣ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਜਨਗਣਨਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦੋਵੇਂ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਬਾਰੇ ਝੂਠ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਰਦ, ਸਦਮੇ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਮਨੁੱਖੀ ਲਚਕਤਾ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਜਿਊਣ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਸਦੀਵੀ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ।
“ਬੂਟਾ ਦਾ ਢੰਗ ਇੰਨਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਪਾਠਕ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਰਚੇ ਗਏ ਮਹੌਲ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਕਹਾਣੀਆਂ ਉਸ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਤੀ ਡੂੰਘੀ ਅਤੇ ਗੂੜ੍ਹੀ ਯਾਦ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਵੀ ਹਨ।”
-ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਜਿਊਰੀ
