اجوکی پنجابی وارتک وچ ، “پانی دی کندھ” مرکزی وشے وجہوں وشیش طور تے اتے خاص کر ڈر دی یاد اتے اس نوں روزانہ زندگی وچوں دور کرن دے سنگھرش دی اک اُتم اداہرن ہے۔ احمد ایہناں کاوَسنویدنا اتے پرکرتی سندربھ نال بھرپور کہانیاں وچّ مرد برتانتاں راہیں ڈر دیاں جیٹل پرتاں دی پڑچول کردا ہے۔ ڈھاہاں انعام دے جج نوید عالم دا کہنا ہے، “بھاویں ونڈے ہوئے پنجاب دے سرحدوں پار جدی گھر دا دورہ جاں اک چھوٹے لڑکے دا تھوڑھے سمیں لئی اک گو پرتی پیار اُبھرنا جاں وینکووروچ پیار پاؤن دا موقع ملن بارے بعد وچ سوچنا، پھر وی کتھاواچک اپنے تجربیاں نوں سہجتا نال روشنی وچ بدلن دا پربندھ کردے ہن”، اتے ڈر دی پکڑ توں آزادی دا اپاؤ لبھّ لیندے ہن۔
1947 دی ونڈ توں لے کے لاہور دیاں گلیاں وچ واپردے بے رحم، وشواس گھات اتے دکھانت کارن پاتراں دے صدمے وچ پاٹھک تیزی نال کھچیا جاندا ہے۔ امید نال رنگیا ہویا ڈر پاتراں اتے اوہناں دیاں اگلیاں پیڑھیاں دے رشتیاں نوں پربھاوت کردا ہے، “جد تیک اسیں اوہنوں سچیت ہو بخش نہ دیئیے”۔ سرلیکھ کہانی ‘پانی دی کندھ’ وچ پاتر اتے سکھ سرکھیا کرمچاری وچکار پانی دی کندھ ڈر اتے شک دا پرتیک بندی ہے جو پار کرنی اسمبھو جاپدی ہے۔ پر جدوں کرمچاری اُس دیوار نوں پار کر کے پاتر نوں مل بیٹھن، گلاں کرن اتے کھان پین لئی سدا دیندا ہے تاں پاتر انجھک محسوس کردا ہے، “اوہدے ہتھ دی نگھی چھوہ نے میرے شک دی کندھ وچ مگھورا کر دتا”۔
ایہہ جیونی سنبندھی دلگیر کہانیاں پنجاب دے اتہاس اتے سبھیاچار، اتے ونڈ توں بعد لاہور دے پھیل رہے آنڈھ-گوانڈھ دے پرسنگ وچ سمیں اتے تھانواں توں وکھ ہوئے لوکاں دی گنجھل دار منووگیانک اتے جذباتی حالت تے چاننا پاؤندیاں ہن۔
