صلاح کار کمیٹی

زبیر احمد لاہور شہر دے اک پرانے علاقے محلہ کرشن نگر وچ وڈا ہویا۔ ونڈ توں پہلاں اُس دے پوروجاں دا پچھوکڑ بٹالا شہر، ضلع گرداس پور، پنجاب سی۔ اس نے 1984 وچ پنجاب یونیورسٹی، لاہور توں انگریزی وچ ایم. اے. دی ڈگری حاصل کیتی۔ اس توں بعد، 1991 وچ انگریزی بھاشا دے ادھیاپن وچ اک پوسٹ گریجوئیٹ ڈپلوما (ELT) پراپت کیتا۔ اوہ 2018 وچ اولڈ اسلامیہ کالج توں انگریزی ساہت دے ایسوسی ایٹ پروفیسر وجوں سیوامکت ہویا۔ اوہ پاکستان وچ پنجابی بھاشا، ساہت اتے سبھیاچار لئی بہت سرگرمی نال جڑیا ہویا ہے۔

اس نے تن ودھیا لگھو کہانی سنگریہہ لکھے ہن –  “مینہہ بوہے تے باریاں، کبوتر بنیرے تے گلیاں، اتے پانی دی کندھ”؛  “دم یاد نہ کیتا” کویتاواں دی اک کتاب؛ اتے ساہتک آلوچنا دی اک کتاب ساہتک آلوچنا  “وچار لیکھ”۔ سال 2014 وچ “کبوتر بنیرے تے گلیاں  ”  نوں پاکستان وچ           کھدرپوش ٹرسٹ ولوں سال دا سرووتم پنجابی گلپ انعام دتا گیا۔ اس کہانی سنگریہہ نوں شاہ مکھی لپی وچ  اُدگھاٹنی ڈھاہاں انعام ملیا۔اُس دے تیسرے کہانی سنگریہہ “پانی دی کندھ” نوں 2020 وچ ڈھاہاں انعام نال سنمانت کیتا گیا۔ پروفیسر این مرفی نے اُس دیاں چونویاں کہانیاں دا انگریزی  انواد” “گریونگ فار پجنز: ٹویلو سٹوریز آف لاہور ‘Grieving for Pigeons, Twelve stories of Lahore.’ دے سرلیکھ ہیٹھ کیتا ۔ اس کتاب نوں اے یو پریس، ایتھاباسکا یونیورسٹی، ایڈمنٹن، کنیڈا دوارا پرکاشت کیتا گیا سی۔ جد کہ، اس دے ستھانک سنسکرن دا پرکاشن 2022 وچ“دا ریڈنگز”، لاہور، پاکستان نے کیتا سی۔

سال 1997 وچ       زبیر احمد نے لاہور وچ        پہلی وشیش غیر-وپارک، غیر-لابھکاری پنجابی کتاباں دی دوکان “کتاب ترنجن” دی ستھاپنا کیتی جس نوں 2009 تک   چلایا۔ دس سال بعد، کتاب ترنجن نوں دوبارہ کھولھیا گیا۔ سال 1984 وچ لاہور وچ پہلا پنجابی سکول شروع کرن وچ  اس نے اہم بھومکا نبھائی۔ ہن اوہ انگلینڈ ادھارت لیکھک امرجیت چندن نال اک سالانہ رسالہ “باراں ماہ “ پرکاشت اتے سمپادت کردا ہے۔ اس دا ساہتک سفر اس دے بچپن دے ڈونگھے انوبھواں وچوں اُپجدا ہے۔ اوہ کہندا ہے، “میں اپنی ماں کولوں ونڈ توں پہلاں دیاں کہانیاں روزانہ سُندے سُندے، اچیت روپ وچ اک لیکھک پیدا ہویا سی۔ میں اس لیکھک نوں کھودیا، لبھیا اتے اپنی زندگی، لوکاں، آلے-دوآلے اتے لاہور شہر نوں کور کرن والیاں کہانیاں لکھنیاں شروع کر دتیاں۔ لاہور میرے وچ ہے اتے میں لاہور وچ ہاں”۔

سادھو بننگ، یونیورسٹی آف برِٹش کولمبیا توں سیوا مُکت پنجابی بھاشا دا ادھیاپک کویتا، گلپ، ناٹک، انوواد اتے کھوج دیاں 19 توں ودھ کتاباں دا لیکھک اتے سہِہ لیکھک ہے۔ اُس دیاں رچناواں پنجابی اتے انگریزی دوواں بھاشاواں وچ 50 “وینکوور ستھ” اتے ” انُکر”دا سنستھاپک ممبر ہے۔ اُس نے 1993 توں 1995 تک بی. سی. آرٹس بورڈ دے ممبر وجوں سیوا نبھائی۔ اوہ کئی ساہتک اتے سبھیاچارک سنستھاواں دا سرگرم ممبر ہے سمیت پنجابی رائیٹرز فورم اتے رائیٹرز یونین آف کینیڈا۔

برٹش کولمبیا وچ تبدیلی لیا رہے 100 پرمکھ دکھنی ایشیائیاں وچ اُس دا نام درج کیتا گیا ہے۔ سادھو دی جھولی کئی  پرسکار پے چکے ہن جنہاں وچ سال 2015 لئی شرومنی ساہتکار (ودیشی) اتے سال 2019 دا یونیورسٹی آف بر ٹش کولمبیا توں آنریری ڈگری ڈاکٹر آف لیٹرز (ڈی. لٹ) شامل ہن۔ پنجابی لینگویج ایجوکیشنل ایسوسی ایشن دے میت پردھان وجوں،اوہ پچھلے کئی دہاکیاں توں برٹش کولمبیا، کینیڈا وچ جنتک سکھیا سنستھاواں وچ پنجابی بھاشا نوں لاگو کراون دا کارج کردا آ رہیا ہے۔

شہزاد نذیر خان دا جنم پاکستان دے پنجاب صوبے دے دکھنی ضلعے ڈیرہ غازی خان وچ ہویا سی، جو سندھ ندی دے پچھمی  کنڈھے تے ستھت ہے۔ اوہ دکھنی ایشیائی کمیونٹی دا اک جانیا پچھانیا شانتی اتے سماجک نیاں دا  کارکن ہے جو 2006 وچ پاکستان توں  کینیڈاوچ آ وسیا سی۔ اُس نے اتے اُس دے  اگانہہ ودھوپاکستانی کینیڈین ساتھیاں نے’ شانتی’ اتے دکھنی ایشیائی پرواسیاں نال جڑے ہورمدعیاں بارے جاگ روکتا پیدا کرن اتے اک شانتی پورن، سہنشیل اتے اہنساوادی سماج جس وچ   سدبھاونا سہ ہوند  اک رہن یوگ حقیقت بن سکدی اے دی سرجنا کرن لئی کئی طراں دے اُپرالے کیتے۔ اُس نے اتے اُس دے دکھنی ایشیائی مول دے ہم خیالاں نے لوکاں نوں اوہناں دے راشٹری مول،دھرم،جات،لِنگ اتے شرینی بھنتاواں دی پروا کیتے بناں’شانتی’ دے اک سانجھے پلیٹ فارم تے لیاون وچ بہت وڈا مہتو دیکھیا سی۔کینڈا وچ دکھنی ایشیائی پرواسیاں وچ آپنیاں وِبھنن 

  گتی ودھیاں راہیں، اوہ ونّ سونتا وچ ایکتا مناؤندا ہے اتے اپنے جدی دیش وچ وسدے لوکاں نوں شانتی دا سندیش بھیجدا ہے۔ 

اُس نے بزنس ایڈمنسٹریشن وچ ماسٹرز کیتی ہوئی ہے اتے کھیتی باڑی دی ڈگری یونیورسیٹی آف ایگریکلچر، فیصل آباد (لائل پور)، پاکستان توں پراپت کیتی۔ بھاویں اوہ 15 سالاں توں وی ودھ سمیں توں کھیتی باڑی وکری اتے مارکیٹنگ ادیوگ دا کم کردا ہے پر اُس دی مکھ رُچی اتے شوق کویتا، ساہت اتے سنگیت پرتی ہے۔

لیمنگٹن سپا، انگلینڈ دا جم پل، گُرندر یو کے دے بھنگڑا بینڈاں دے گھیرے وچ وڈا ہویا، جس نال پنجابی سبھیاچار لئی اُس دے سبھاوک جنون وچ ہور وادھا ہویا۔ بریٹش کولمبیا یونیورسٹی توں بیچلر دی ڈگری لین اُپرنت اوہ ماسٹر ڈگری حاصل کرن لئی واپس پرتیا۔ اُس نوں کاوَ رُوپ وچ لکھیاں رومانٹک لوک کتھاواں (قصیاں) وچ بہت دلچسپی ہے۔ اوہ وشیش طور تے ہیر رانجھے دی کہانی توں بہت آکرشت ہے، جس تے اُس نے اپنا تھیسس لکھیا۔ پنجابی بھاشا، ساہت اتے سبھیاچار وچ اپنی اُتمتا توں علاوہ، گُرندر ہندی ،اُردوی بھاشا دے نال نال دکھنی ایشیائی فلماں وچ بہت جانکار ہے اتے اُس نے بریٹش کولمبیا یونیورسٹی وچ اوہناں کھیتراں وچ کورس وی پڑھائے ہن۔ سال 2020 وچ اُس نے ایشیئن سٹڈیز وبھاگ وچ لکچرار آف دا ئیر ایوارڈ حاصل کیتا۔ 

گُرندر کول اپلائڈ لیگل سٹڈیز وچ ماسٹر ڈگری وی ہے اتے اوہ نیاں، قانون اتے اپرادھ دی روک تھام دے کھیتراں وچ ماہر ہے۔ کمیونٹی نیاں سنگٹھن لئی کارجکاری نردیشک وجوں سیوا کرن توں علاوہ، اُس نے بی سی دے سنیوکت فورسز سپیشل اینفورسمینٹ یونٹ لئی خفیہ جانکاری دے کھیتر وچ چھ سال بتائے، جو پہلاں بی سی دی سنگٹھت اپرادھ ایجنسی وجوں جانیا جاندا سی۔ اُس دی پیش ور پرسنسا بریٹش کولمبیا دے جسٹس انسٹیچیوٹ اتے ڈگلس کالج وچ قانون لاگوُ کرن والے چاہوان ادھیکاریاں نوں نردیش دین وچ سہائک ہوئی۔ اوہ نیمت طور تے پنجابی ریڈیو شوٕ اتے خبراں تے دکھائی دندا ہے، پنجابی بھائیچارے نوں نیاں اتے قنوناں نوں عمل وچ لیاؤن بارے سکھت کردا ہے۔ 

آپ اک کوی، گُرندر کئی سالاں توں لکھ رہا ہے، اتے جلدی ہی اپنی کتاب پرکاشت کرن دی آس کردا ہے۔

پاکستان دا جم پل اتے ہن 30 سالاں توں یو. ایس. اے. وچ رہن والا، سفیر ایچ. رامہ پنجابی بھاشا دا اک پرسدھ کارکن، لیکھک، ساہتک آلوچک اتے سمپادک ہے۔ اوہ اکیڈمی آف دا پنجاب ان نارتھ امریکہ (اپنا) دا بانی ممبر اتے کوآرڈینیٹر ہے۔ سال 2000 وچ اس نے اک ویب پورٹل “اپنا” سرجیا جس نوں پنجابی اتہاس، سبھیاچار اتے بھاشا بارے کتاباں اتے لیکھاں دی سبھ توں وڈی آن-لائن ڈپازٹری بنایا گیا۔ اس دے کھوج پتر اتے لیکھ پاکستان دے پرمکھ اخباراں اتے یو. ایس. دے پرکاشناں وچ پرکاشت کیتے گئے ہن۔ سال 2007 توں 2016 دے وچکار اوہ لدھیانہ توں گورمکھی لپی اتے لاہور توں شاہ مکھی لپی وچ پرکاشت ہوئے پنجابی رسالے “سانجھ “دا  مُکھ سمپادک رہا۔

سفیر ایچ. رامہ نے انگریزی ساہت، ارتھ شاستر، کاروبار اتے جانکاری پربندھن دیاں ڈگریاں پاکستان اتے یو. ایس. اے. دیاں یونیورسٹیاں توں پراپت کیتیاں ہوئیاں ہن۔ اس کول یو. ایس. اے. دیاں وڈیاں کارپوریشناں وچ کارجکاری کم دا 25 سالاں توں ودھ دا تجربہ ہے، جس وچّ اے. ٹی. ایڈ ٹی. لئی فیڈرل ریگولیٹری افیئرز دے ڈائریکٹر وجوں کئی سالاں توں کم کرنا وی شامل ہے۔

ڈاکٹر جسپال کور نے سری گورو تیغ بہادر خالصہ کالج، دلی توں پنجابی وچ ایم. اے. دی ڈگری حاصل کیتی۔ سال 1997 وچ اُس نے اک نویکلے تھیسس ‘کینیڈا دی پنجابی کویتا دا تھیم – وگیانک ادھٔین’  نال دلی یونیورسٹی توں پی ایچ. ڈی. دی  ڈگری پوری کیتی۔  اوہ اک اُتم ودوان، ودئک اتے پربندھک ہے۔ اس دیاں کھوج رچیاں وچ آدھونک پنجابی کویتا اتے گلپ، پرواسی پنجابی ساہت کلاسیکی سدھانتاں دا تلناتمک ادھٔین، تلناتمک وشو ساہت اتے ساہت دے  پچھمی  سدھانتاں دی ویاپک لڑی ہے۔ پنج پرکاشن، انوواد دے انگنت کارج اتے انگنت لیکھاں دا سہرا اس نوں جاندا ہے۔

ڈاکٹر. جسپال کور وشو ویاپی پدھر تے پنجابی اتے ساہت نوں اگے ودھاؤن وچ موہری رہی ہے۔ اُس نے دلی، لاہور، ٹورانٹو، پٹیالہ، ولورہینپٹن اتے چنڈی گڑھ وچ وڈیاں وڈیاں پنجابی کانفرنساں دے آیوجن وچ سہائتا کیتی اتے حصہ وی لیا۔ اوہ پنجابی ساہت اکادمی، لدھیانہ اتے دلی پبلک لائبریری دی سرگرم ممبر ہے۔اُس نے ایم اے اتے پی ایچ ڈی دے بہت سارے ودیارتھیاں نوں پنجابی ساہت اتے بھاشا دے ادھیانک اتے نگرانی کردیاں سال 2018 توں دلی یونیورسٹی دے پنجابی وبھاگ دی مُکھی وجہوں وی سیواوں نبھائیاں ہن۔

ڈاکٹر رگھبیر سنگھ 1939 وچ پنجاب دے ضلع لدھیانا دے اک پنڈ وچ جمے تے اوہ پنجابی بولی دے اک اگھے ادبی تنقید کار تے دانشور نیں۔ 1965 توں اوہ اک تماہی ادبی رسالے سرجنا دی ادارت کر رہے نیں۔ ایس رسالے نیں پنجابی ادب وچ نویں رجحان ڈولن تے جوان ذہناں نوں متعارف کرواون وچ حصہ پایا اے۔ اوہناں لگ بھگ اک درجن کتاباں لکھیاں، اوہناں دی ادارت کیتی تے ترجمہ کیتیاں۔ اوہناں دی کتاب یتھارتھی ادبی تنقید دی اک ودھیا کتاب اے۔ اوہ پنجابی لکھاریاں دی نمائندہ تنظیم کیندری پنجابی لوک سبھا دے جنرل سیکریٹری وی رہے۔ اوہ پنجاب سرکار دی بنائی پنجاب ساہتیہ اکیڈمی تے پنجاب آرٹس کونسل دے مڈھلے پربندھی وی رہے۔

ڈاکٹر رکھبیر سنگھ کئی ایوارڈ تے انعام لئے چکے نیں جیہناں وچ فیلوشپ آف دی پنجابی ساہت سبھا، نویں دلی تے پنجاب سرکار دا شرومنی ساہتک پترکار ایوارڈ شامل اے۔

ٖڈاکٹر ہربھجن سنگھ بھاٹیا پنجابی اکادمک بھائی چارے وچ اک نامور شخصیت ہے۔ اوہ گُرو نانک دیو یونیورسٹی ، امرتسر وِچ پنجابی ادھین سکول دا مُکھی رہیا اے اتے اج کل اوتھے ہی پروفیسر وجوں سیوا نِبھا رہے ہن۔ پنجابی وچ پی۔ایچ۔ ڈی دی ڈگری دے نال نال اوس نے فارسی اتے اُردو زباناں وچ ڈپلومے وی حاصل کیتے ہوئے ہن۔ ساہت سِدھانت ، ساہت اتہاس اتے ساہت آلوچنا نال سنبدھت وشیاں وچ وِد ِوتا پورن کھوج وچ اُسدی وِشیش د لچسپی رہی ہے۔ ایس پاسے اوہ اَنیکاں کتاباں اتے کھوج پتر پرکاشت کروا چُکے ہن۔بھارتی ساہت اکادمی دی پنجابی صلاح کارکمیٹی دا ممبر ہون توں علاوہ اوہ بھارت وچ دو وڈے ساہتک انعام گیان پن ایوارڈ اتے سرسوتی ایوارڈ دیاں صلاح کار کمیٹیاںنال جُڑیا رہیا ہے۔راشٹری اتے انترراشٹری پدھر اُتے کئی گورومئی انعام اوسدی جھولی پے چُکے ہن۔

خولہ افتخار چیمہ اج کل  اسلامیہ یونیورسٹی آف بہاول پور، بہاولنگر، پاکستان وکھے پاکستان سٹڈیز وبھاگ وچ مکھی اتے سہائک پروفیسر وجوں سیوا نبھا رہی ہے۔ اس نے 2010 توں وکھ وکھ سنستھاواں وچ اک کھوجکار، لکچرار اتے ادھیاپکا وجوں کم کیتا ہے۔

اس نے یونیورسٹی آف بریٹیش کولمبیا، کینیڈا، انگلینڈ دی “ڈ مونٹپھورڈ یونیورسٹی، لیسٹر اتے ایسّ او اے ایس” 

یونیورسٹی آف لنڈن، انگلینڈ وکھے کھوج  کرتا دے عہدے نبھائے۔ اک ودیارتھی اتے کھوج کرتا دے طور تے اس نے پنجابی سماج، اتہاس اتے دھرم نال سنبندھت وشیاں ’تے اکادمک پیپر لکھے، لپی انتر    تے سمپادت وی کیتے۔  

چیمہ نے 2021 وچ، قائداعظم یونیورسٹی، اسلام آباد توں اتہاس وچ پی. ایچ۔  ڈی. دی پڑھائی پوری کیتی۔ اس نے یونیورسٹی آف پنجاب، لاہور توں اتہاس وچ ایم. اے. (2009) اتے ایم. فُل. (2012) دیاں ڈگریاں پراپت کیتیاں۔  

چیمہ لائل پور ینگ ہسٹوریئنز کلب دی سنستھاپک اتے پردھان وجوں سیوا نبھاؤندی آئی ہے۔ اوہ پنجابی میگزین “ققنس” دے سمپادکی بورڈ دی ممبر ہے۔ اوہ اسلامیہ یونیورسٹی آف بہاول پور دے کیمپس وچ پرفارمنگ آرٹس سوسائٹی دی صلاح کار ہے۔ اوہ ‘لائل پورپنجابی سلیکھ میلہ’ (‘لائل پور پنجابی لٹریری فیسٹیول’) دی سہِ-آیوجک ہے۔ 

خولہ چیمہ ڈھاہاں پرائیز فار پنجابی لٹریچر دی 2021 سینٹرل جیوری دی مکھی وی رہِ چکی ہے۔

جنگ بہادر گوئل دا جنم پنجاب دے اتہاسک شہر ‘جیتو’ وکھے ہویا۔ اوہ اک سیوامکت سول سیوک ہون دے نال نال پنجابی دا اک نامور لیکھک، انووادک اتے پنجابی ساہت دے سبھ توں ودھ پڑھے جان والے لیکھکاں وچوں اک ہے۔ اوہ پنجابی، ہندی اتے انگریزی وچ برابر آسانی اتے روانگی نال لکھدا ہے۔ ایس دیاں کتاباں دا ہندی اتے اردو وچ انوواد اتے شاہ مُکھی وچ لپی انترن کیتا گیا ہے۔

پنج جلداں وچ اس دی کتاب “وشو ساہت دے شاہکار ناول” نوں ایس دی اہم رچنا منیا جاندا ہے۔ اس دی بہت پرسنسا کیتی گئی کتاب “محبت نامہ “نوں مہان لیکھکاں، چنتکاں اتے کویاں دے پریم سنبندھاں دے برتانت نوں جوڑدی ہے۔

گوئل بہت سارے پرسکاراں اتے سنماناں دا پراپت کرتا ہے، جیہناں وچوں وشیش طور تے پنجاب کلا پریشد دوارا پردان کیتے گئے “پنجاب گورو” ہن۔ اس نوں پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ، چنڈی گڑھ ساہت اکادمی، پنجابی ساہت اکادمی، لدھیانہ، وشو پنجابی کانفرنس اتے پنجاب ساہت سبھا، نویں دلی ولوں سنمانت کیتا جا چکا ہے۔

جنگ بہادر نے 1969 وچّ گورمنٹ کالج، لدھیانہ توں انگریزی وچ پوسٹ گریجوئیشن کیتی۔ اس نے وکھ وکھ عہدیاں تے سیوا کیتی اتے خاص طور تے اوہ 1995 وچ نویں بنے ضلعے دا بانی ڈپٹی کمیشنر بنیا۔